از "فرمانبرداری ویژه" تا "فرمانداری ویژه"

چرا او را نمی خواهند
نگاهی اجمالی به ائتلاف برخی مدیران سمنانی و اطرافیان نماینده فعلی شاهرود در مقابله با فرماندار این شهرستان

قسمت اول: صاحبان کت های آبی چه می خواهند؟

نویسنده: علی رضا اسلامی

از "فرمانبرداری ویژه" تا  "فرمانداری ویژه"
 

در دو یادداشت اخیر به خصوص در یادداشت " مارهایی با کت های آبی و افسانه عدالت"  به تعاملات گروهی از مدیرانِ  بدنه کارشناسیِ  دستگاه های دولتی سمنان، که از آن ها با عنوان "کت آبی ها" نام بردیم با گروه های سیاسی شاهرود و نقششان در عقب نگهداشتن شهرستان شاهرود پرداختیم. در قسمت اول یادداشت حاضر با بررسی اجمالی وضعیت سیاسی شهرستان شاهرود به صورت شفاف به دلیل اصلیِ  مخالفت آن ها با فرماندار فعلی شهرستان خواهیم پرداخت.

شاهرود، شهرستان ویژه ای است. داشتن 7 اقلیم از 12 اقلیم آب و هوایی جهان در وسعتی محدود، ویژه ترین شاخصه ی این شهرستان نیست. تاریخچه ی کهنِ  منطقه، در پرورش عرفا و علما و نیروهای انسانی کارآمد نیز ویژگی اصلی نیم قرن اخیر شهرستان ما نیست. آن چیزی که بیش از پنجاه سال است؛ همواره به محض شنیده شدن نام  شاهرود  در ذهن ها متبادر می شود، واژه "عدالت" است. کلمه ای مقدس که در ساختار متمرکز مدیریتیِ استانی به نام سمنان، بیش از 5 دهه است که لگد مال شده است. آری؛ ویژگی اصلی شاهرود "بی عدالتی" و "عقب ماندگی" ناشی از مدل معیوب توسعه  و سوء مدیریت ها در استان سمنان است.
 در اواسط دهه هشتاد، کارشناسان وزارت کشور به این نتیجه رسیدند که الصاق یک کلمه می تواند به بی عدالتی ها در استان سمنان خاتمه دهد. آن کلمه ی چهار حرفی که دل مردم شاهرود را خوش کرد و نوید بخش توسعه و پیشرفت شهرستان بود چیزی جز واژه "ویژه" ی  بین دو کلمه فرمانداری و شاهرود، بر روی تابلوی نصب شده بر سردرِ دولتسرای فلکه کارگر، نبود. ویژه بودنی که تقریبا به غیر از چند سالِ انگشت شمار، به جز عنوان پرطمطراق معاونت استاندار، برای فرمانداران شاهرود، هیچ عایدی مورد انتظاری، برای شهرستان ما نداشته است.

علت اصلی عدم موفقیتِ پروژه فرمانداری های ویژه در کشور، مقاومت مدیران در مراکز استان هاست. مدیرانِ سنتی در استانداری ها به صورت کاملا حق به جانب، تفویض اختیارات به شهرستان ها را به عنوان یک خطر برای جایگاهشان قلمداد می کنند. علاوه بر دلیل ذکر شده، چرایی عدم موفقیت  پروژه فرمانداری ویژه  در شهرستان شاهرود، علت پیچیده ی دیگری نیز دارد. نگاه ناسیونالیستی و زیاده خواهانه ی برخی از مدیران سمنانی که در لایه های میانی مدیریتی در مرکز استان، مشغول به کار هستند؛ در تلفیق با عامل فوق گره ای کور بر کلاف توسعه شاهرود انداخته است. فاکتور سوم معادله ی عدم توفیق پروژه در سال های اخیر را باید در خود شهرستان جستجو کرد. جایی که سکاندار دولت، یعنی فرماندار ویژه در اکثر سال های اخیر در واقع "فرمانبرداری ویژه" شاهرود را اداره می کرده است و نه فرمانداری ویژه را.
عامل سوم که خود نشات گرفته از دو عامل پیشین، یعنی مقاومت ساختار مدیریت سنتی -  متمرکز و عامل تنگ نظری قومی مدیران میانی استانداری است، باعث شده  که در بیشتر این سال ها فرمانداری شاهرود با مدیریت افراد ضعیف  رسما به کلید دارِ مهمانسرا های دولت در شهرستان شاهرود و بر پا کننده ی سوروسات  در نقاط ییلاقی منطقه برای مدیران سمنانی تبدیل شود. البته انصاف نیست در نقد فرمانداران ویژه ای که در این سال ها برای سکانداری این مسئولیت به شاهرود آمده اند، نگاهی به کلی منفی داشته باشیم. ویژگی های شخصیتی به خصوص روحیه ی جنگندگی و انگیزه های خدمت، باعث شده است که در دوره های محدودی فرمانداری ویژه شاهرود جایگاه اصلی خود در استان را به دست آورد. اولین فرماندار ویژه شاهرود که تنها فرماندار بومی شاهرود طی چهل سال گذشته بوده است، یکی از این مدیران موفقی بود که با استعانت از شناخت کاملش از جایگاه فرمانداری ویژه و خصوصیات شخصی اش، منشا اتفاقات مبارکی برای شاهرود در سال های میانی دهه هشتاد شد. اما پس از او این جایگاه به تدریج به معاق رفت تا جایی که در نیمه اول دولت فعلی، تشکیلات و اختیاراتش در حد یک بخشداری نزول کرد. حضور فرمانداران ضعیفی که در قد و اندازه های این جایگاه نبودند، همان چیزی بود که "صاحبان کت های آبی" طالب آن بودند. فرماندارانی که حتی معاونین و بخشدارانشان توسط معاون و اداره کل سیاسی استانداری منصوب می شدند و کوچکترین جسارتی در برخورد با مدیران متخلف و ناکارامد ادارات شهرستان نداشتند. تا جایی که مردم شاهرود برای رفع کوچکترین مشکلاتشان باید راهی ادارات کل مرکز استان می شدند. همین امر باعث شد مطالبه ی " فرماندار بومی" که نشات گرفته از خاطرات خوش سکانداری مهندس رحیمی اولین فرماندار ویژه ی بومی شاهرود بود، خواسته اصلی مردم  شود. خواسته ای که پس از چند ماه کش و قوس، محقق نشد. اما فرمانداری به شاهرود آمد که شخصیت جنگنده  و انگیزه اش برای تبدیل دوباره "فرمانبرداری ویژه شاهرود" به "فرمانداری ویژه"  خیلی زود صف بندی هایی را در برابرش شکل داد.
ایجاد تغییرات ساختاری در تشکیلاتِ فرمانداری  به همراه جابجایی افرادی که به نوعی به لابی های قدرتِ مرکز استان متصل بودند و بی اعتنایی به توصیه ها، خیلی زود زنگ خطر را برای "متنفذین سابق در انتصابات شاهرود" به صدا درآورد. البته آن ها نیز دست بسته نبودند و با استفاده از عواملشان در شاهرود روند تخریب نادر فخری را آغاز کردند. روندی که علیرغم توفیقات اندکش تا هم اکنون نیز ادامه دارد.  خصوصیات فردی فرماندار و شیوه خاص مدیریتش باعث شده بسیاری از ساختارهایی که در طول سال های گذشته فرمانداری ویژه شاهرود را دچار اضمحلال کرده بود، فرو بپاشد و دوباره فرماندار شاهرود کرسی تصمیم سازش در شورای معاونین استاندار را به دست آورد.
اما نکته ای که این روزها چالش برانگیز شده است، ائتلاف شکل گرفته بین هسته ی  ذکر شده از مدیران مرکز استان که نفوذ و سیطره شان بر شاهرود را از دست داده اند و اعضای ستاد انتخاباتی علی خانی نماینده فعلی شاهرود در مجلس است  که فرماندار ویژه ی شاهرود را مانعی در جهت رسیدنشان به مناصب وعده داده شده در دوران انتخابات می دانند. ماجراجویی خطرناکی که علاوه بر تحمیل هزینه بر مردم شاهرود بر پیچیدگی های فضای سیاسی این شهرنیز افزوده است.
در قسمت دوم به خواسته های اطرافیان نماینده و چرایی دشمنیشان با فرماندار شاهرود خواهیم پرداخت.